Pierwszego Maja

wiersz 1 maja. Z książki przyszli barbarzyńcy opublikowanej w 1991 roku. Antalogię tę ułożył Marcin Świetlicki z Pawłem Filasem, a wydała ją Oficyna Literacka za pieniądze Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Stare dzieje... Nazwa tytułowego miesiąca powinna być raczej pisana z dużej litery, tak jak wszystkie słowa w tytułach (płyty i piosenki) The Clash.

Krzyż pańszczyźniany we Włostowie

[26.03.2022]

Skuta inskrypcja - widoczna w cieniu - była w języku rosyjskim i zapewne skierowano ją do cara Aleksandra II "освободителя".

Inskrypcja polska po drugiej stronie cokołu zachowała się w wersji niekompletnej:

Pomnik ten

wzniesiony i poświęcony

dnia (...) 186(...) roku

Krzyż w Petrykozach dwa lata wcześniej

[Petrykozy - krzyż pańszczyźniany - 26.03.2022]

Po dokładniejszym przyjrzeniu się bliźniaczym krzyżom w Kobylanach, Makowie i Odechowie, wycofuję się ze stwierdzenia, że trójka ta odlana była z identycznej formy. Owszem, to ten sam projekt, jednak inskrypcje różnią się w szczegółach. Do książki pójdzie zdecydowanie zdjęcie późniejsze o dwa lata.

Krzyż pańszczyźniany w Wierzbnie

[27.04.2024]

Na cokole znjadują się następujące inskrypcje.

Od frontu (pisownia oryginalna):

KU WIECZNEJ CZCI I PAMIĘCI

Poległym Bochaterom tutejszej

gminy w 10-cio letnią rocznicę

odparcia nawały bolszewickiej

kładąą ten pomnik

Gminjacy

Wierzbno 18 X - 1930

Po prawej stronie (pisownia oryginalna):

PoLegLi na poLu chwały

W 1920.r.

Jakób Migas

Franciszek ZióŁek

Franciszek Sieminski

WŁadysŁaw Lubaszek

MaksymiLian SokóŁ

Andrzej Szamborek

Jan Krzoska

Jan IwoLski

StanisŁaw Tomczyk

Antoni Szymacha

StanisŁaw Firydus

Stanisław Pabian

Natomiast od zaplecza, które zasłania skutecznie rozrośnięty krzew bukszpanu, można znaleźć pierwotną inskrypcję (pisownia oryginalna):

Wdzięczni Włościanie

Ceszarzowi Wszech Rossyi

ALEXANDROWI

II mu

KRÓLOWI POLSKIEMU

zanadanie Im swobód

ukazem z dnia 19

Lutego Marca

1864

Gminna Wierzbno

Najwyraźniej to była kiedyś frontowa strona cokołu. Więc albo podstawę krzyża obrócono o sto osiemdziesiąt stopni, albo posadowiony na nim krucyfiks. Upamiętnienia zniesienia pańszczyzny o podobnym kształcie cokołu z motywem "jaskółczego ogona" znajdują się w następujących miejscowościach (tylko w trzech przypadkach zachowały się pierwotne inskrypcje dziękczynne):

Chlina

Łany Wielkie

Iwanowice Włościańskie

Łętkowice

Nawarzyce

Pilica

Prandocin-Iły

Skarżyce

Wawrzeńczyce

Ferma rosyjskich trolli na Facebooku

A parszywy koncern Meta to toleruje...

Krzyż pańszczyźniany w Petrykozach

[22.04.2024]

Historyk regionalista Paweł Puton, autor opracowania Wojenne losy krzyży i pomników uwłaszczeniowych z terenu guberni radomskiej, dopatruje się tutaj podobieństwa do żeliwnych pańszczyźnianych krzyży z Kobylan, Makowa i Odechowa. Faktycznie coś jest na rzeczy, ale tamte krucyfiksy są bliźniacze, wyraźnie odlane z tej samej formy i mają identyczne inskrypcje. Ten w Petrykozach też jest żeliwny, ma jednak inne proporcje, figura zbawiciela jest częścią odlewu (we wspomnianych wcześniej lokalizacjach Chrystus jest osobno odlanym elementem), a ramiona krzyża mają na bokach rant. Pozostaje kwestia nieobecności inskrypcji wyrażającej wdzięczność za edykt uwłaszczeniowy z 19 lutego / 2 marca 1864 roku. Pierwotnie krzyż stał przed kościołem w Petrykozach, po czym w latach 70. XIX wieku przeniesiono go na drugą stronę drogi i wtedy miała ponoć ulec zniszczeniu osobna tablica z tekstem dziękczynnym. Z tego placu, gdzie często parkowały furmanki, zaś konie zanieczyszczały otoczenie, przeniesiono go na teren prywatnej posesji, gdzie stoi do tej pory.

Szlachetne zdrowie

albo upadek prasy papierowej...

"Dokumentalista pontyfikatu św. Jana Pawła II, zdradza swoje sposoby na idealne zdjęcia". Znając późną twórczość Adama Bujaka - np. książkę Wygaszanie Polski 1989-2015 - strach się bać! ;))

Krzyż pańszczyźniany w Baszni Dolnej

[10.07.2021]

W lipcu 2021 pojechaliśmy z Magdą Zych na Roztocze, żeby dokonać rekonesansu na temat krzyży pańszczyźnianych. Basznia Dolna – po Laszkach i Korzenicy - to było trzecie miejsce, które wówczas odwiedziliśmy. W sumie byliśmy wtedy w trzynastu lokalizacjach, zaś wizualne efekty tego rekonesansu przekonały nas, że tematem upamiętnień zniesienia pańszczyzny warto się zająć, a opracowanie wizualne i badawcze tego fenomenu ma sens.

Inskrypcja na krzyżu (podaję za książką Szymona Modrzejewskiego BRUSNO. (NIE)ISTNIENIE W KAMIENIU) głosi: Sej / Krest’ / poło•żyła / hroma•da Basz•ni / w pamjat’ / nadanija (nadannoj) swobody / s / 3ho maja / roku / 1848. W tłumaczeniu na współczesny język polski i z uwzględnieniem podziału na wersy tekst ten ma następujące brzmienie: Ten / Krzyż / posta•wili / mieszkań•cy Baszni / na pa•miątkę / nadania / wolności / od / 3go maja / roku / 1848.

Krzczonowice raz jeszcze

[Krzczonowice - krzyż pańszczyźniany - 1.08.2023]

Krzyż pańszczyźniany w Krzczonowicach

[4.03.2022]

Do książki wejdzie jednak inne zdjęcie i o innych proporcjach kadru (4:5). Wydawnictwo będzie składać Parastudio, a wydawcą jest Muzeum Etnograficzne w Krakowie. Tak w ogóle, publikacja będzie dwutomowa... W drugiej książce (skład pracowni Noviki) będzie można poznać wyniki badań terenowych, jakie zespół kierowany przez Magdalenę Zych przeprowadził w 14 wybranych lokalizacjach, gdzie znajdują się pomniki zniesienia pańszczyzny. Stay tuned.

Standardy społeczności Facebooka

Pod postem gazeta.pl [1], który dotyczył blokowania przez Metę wpisów Muzeum Auschwitz wywiązała się dyskusja... Ponieważ jeden z komentarzy [2] był ewidentnie antysemicki i niewnawistny, więc go zgłosiłem administratorom. No i taką dostałem odpowiedź [3] od (zapewne bota?) firmy Meta... Konto Jan Kowalski [4] wygląda na fejkowe i używane do hejtu oraz trollingu, co nie oznacza jednak, że takich śmieci nie powinno się usuwać.

[1]

[2]

[3]

[4]

Cerkiew św. Mikołaja w Wyżłowie

[11.04.2024]

Według strony Apokryf Ruski wieś Wyżłów (Вижлів) liczyła w 1939 roku 370 mieszkańców: 330 Ukraińców, 35 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików oraz 5 Polaków. Budynek grekokatolickiej cerkwi powstał w roku 1910.

Ciekawe kto jest autorem tej "instalacji" z trumną w miejscu ałtarza?

Powinienem te zdjęcia zrobić Nikonem i poświęcić im więcej czasu, ale wszystko (jak zawsze) odbyło się w biegu. Spieszyłem się, żeby trafić z pogodą do Chłopiatyna.

Nieczynne kino

"Strumyk" mu było na imię. Wracając z Wyżłowa, gdzie fotografowałem krzyż pańszczyźniany, postanowiłem w drodze powrotnej zahaczyć o Łaszczów, gdzie ostatni raz byłem w grudniu 2007 roku. Robiłem tam wtedy zdjęcia synagogi i domu modlitwy do projektu Niewinne oko nie istnieje. I po tych siedemnastu latach mogę powiedzieć, że jeżeli coś w tym miejscu się zmieniło, to tylko na gorsze. Owszem, budynek modlitewni przebudowany po wojnie najpierw na remizę strażacką, a później w latach 1959-62 na kino, nie jest w jakiejś beznadziejnej kondycji. W zupełnym przeciwieństwie do synagogi, której mury rychło mogą się zawalić.

[Łaszczów - ul. Rycerska - dom modlitwy - 11.04.2024]

Ruina

[Łaszczów - ul. Rycerska -synagoga - 11.04.2024]

Krzyż pańszczyźniany w Rudzie Różanieckiej

I zdjęcie pamiątkowe z Grzegorzem Ciećką, który mnie do tego pomnika wolności chłopskiej przedwczoraj doprowadził. Krzyż stoi w leśnej głuszy, właściciwie to nie na terenie Rudy Różanieckiej, lecz nieistniejącej od 1947 wsi Grochy (lub Żuki?). Rok temu próbowałem go sam namierzyć, ale cywilna wersja GPS-a okazała się być bezradna na terenie, gdzie nie ma żadnych dróg, a tylko drzewa owocowe moga być wskazówką, że kiedyś stały przy nich domy. Błąkałem się wtedy po lesie przez ponad dwie godziny... Grzegorz to znawca tematu kamieniarki bruśnieńskiej i autor bloga ODKRYWAMY KAMIENNE KRZYŻE, gdzie można znaleźć mnóstwo wyczerpujących informacji o kamiennych krzyżach i kapliczkach, zlokalizowanych na terenie Roztocza.